Όγκοι Νωτιαίου Μυελού & Σπονδυλικής Στήλης – Αντιμετώπιση

Οι όγκοι του Νωτιαίου Μυελού και της Σπονδυλικής Στήλης διακρίνονται ανάλογα με την τοποθεσία τους σε εξωσκληρίδιοι, ενδοσκληρίδιοι – εξωμυελικοί και ενδομυελικοί. Επί της ουσίας ο διαχωρισμός αυτός έχει να κάνει με την ακριβή θέση του όγκου σε σχέση με το νωτιαίο μυελό και τους γύρω ιστούς.

Οι όγκοι αυτοί βρίσκονται εκτός της σκληράς μήνιγγας που αποτελεί το εξωτερικό περίβλημα του νωτιαίου μυελού. Μπορούν να είναι είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις.

Στη σπονδυλική στήλη συναντάμε καλοήθεις όγκους οι οποίοι μπορεί να είναι μικροί και να αποτελέσουν τυχαίο εύρημα σε απεικονιστική εξέταση. Συνήθως αναπτύσσονται αργά και για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να μη δώσουν συμπτώματα παρά μόνο όταν αρχίσουν να πιέζουν το νωτιαίο μυελό ή τα νωτιαία νεύρα.

Παραδείγματα καλόηθων όγκων που εντοπίζονται στα οστά της σπονδυλικής στήλης είναι το οστεοειδές οστέωμα, το οστεοβλάστωμα και το αιμαγγείωμα.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ο χρόνιος πόνος, πολλές φορές όμως οι όγκοι αυτοί είναι ασυμπτωματικοί και διαγιγνώσκονται τυχαία σε απεικονιστικό έλεγχο που έγινε για κάποιον άλλο λόγο.

Οι κακοήθεις όγκοι στη σπονδυλική στήλη μπορεί να είναι πρωτοπαθείς ή μεταστατικοί. Συνήθως το πρώτο σύμπτωμά τους είναι ο πόνος στην πλάτη που εντείνεται κατά τη νύχτα. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά στα πόδια ή στα χέρια και να έχει σταδιακή επιδείνωση που δεν αντιμετωπίζεται με τη λήψη αναλγητικών φαρμάκων. Προοδευτικά, ανάλογα με το επίπεδο και το μέγεθος της πίεσης που μπορεί να ασκεί στο νωτιαίο μυελό και τις νευρικές ρίζες, μπορεί να προκαλέσει αδυναμία στα άκρα με δυσκολία λεπτών κινήσεων, αστάθεια στη βάδιση και έλλειψη ισορροπίας, μούδιασμα στα χέρια ή και στο σώμα, διαταραχές της ούρησης, της αφόδευσης ή και της στύσης. Δεν είναι δεδομένο ότι όλα τα ανωτέρω συμπτώματα θα εμφανιστούν στον κάθε ασθενή. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες όπου ο ασθενής ανακαλύπτει ότι έχει κακοήθη όγκο στη σπονδυλική στήλη χωρίς να έχει συμπτώματα, από έλεγχο που γίνεται για άλλους λόγους.

Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι κακοήθεις όγκοι της σπονδυλικής στήλης είναι μεταστατικοί όγκοι από καρκίνο του προστάτη, του μαστού, του πνεύμονα, του νεφρού κ.ά. Επίσης αιματολογικές κακοήθειες όπως το πολλαπλούν μυέλωμα, το πλασματοκύττωμα και το λέμφωμα μπορούν να προσβάλλουν τη σπονδυλική στήλη.

Ενδοσκληρίδιοι – εξωμυελικοί είναι οι όγκοι οι οποίοι βρίσκονται εντός της σκληράς μήνιγγας (εξωτερικό περίβλημα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού) αλλά εκτός του νωτιαίου μυελού. Μπορεί να μην ξεκινάνε από το νωτιαίο μυελό, αλλά βρίσκονται πολύ κοντά σε αυτόν και μπορεί να τον πιέζουν.

Τέτοιοι όγκοι είναι το μηνιγγίωμα και το νευρίνωμα. Ο κάθε όγκος έχει τα δικά του κλινικά χαρακτηριστικά και ο τρόπος αντιμετώπισης εξατομικεύεται στον κάθε ασθενή ανάλογα με τα συμπτώματά του, τη φύση του όγκου, το μέγεθος και τη θέση του, την ταχύτητα ανάπτυξής του, τη νευρολογική εικόνα του ασθενούς κ.ά.

Ενδομυελικοί είναι οι όγκοι οι οποίοι αναπτύσσονται και εξορμώνται μέσα από το νωτιαίο μυελό. Συνήθως είναι πρωτοπαθείς και σπανιότερα μεταστατικοί. Τέτοιοι όγκοι μπορεί να είναι το επενδύμωμα,  το αστροκύτωμα ή το μυελοβλάστωμα. Μερικές φορές οι όγκοι αυτοί μπορεί να αποτελούν δευτεροπαθείς εστίες αντίστοιχων όγκων του εγκεφάλου που μεταφέρονται στο νωτιαίο μυελό μέσω του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Το ιατρικό ιστορικό, που συμπεριλαμβάνει τυχόν άλλες κακοήθειες αλλά και η λεπτομερής νευροχειρουργική εξέταση, θέτουν τη βάση για περαιτέρω διερεύνηση. Η μαγνητική τομογραφία είναι άκρως απαραίτητη για τη διάγνωση του όγκου. Φανερώνει χαρακτηριστικά και λεπτομέρειες που βοηθούν και στον καθορισμό του είδους του όγκου. Δείχνει την ακριβή θέση, μορφή αλλά και την έκταση του όγκου.

Η αξονική τομογραφία επίσης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην εκτίμηση των οστών της σπονδυλικής στήλης που μπορεί να έχουν προσβληθεί από τον όγκο. Επιπλέον ο ασθενής υποβάλλεται σε γενικότερο έλεγχο όλου του σώματος για να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή όχι άλλων εστιών. Μπορεί να υποβληθεί σε ολοσωματική αξονική ή και σε σπινθηρογράφημα οστών κ.ά.

Το είδος του όγκου μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια μόνο μετά από ανάλυση αυτού στο εργαστήριο για ιστολογική και παθολογοανατομική εξέταση. Αυτό μπορεί να γίνει με τη λήψη βιοψίας στο χειρουργείο. Οι απεικονιστικές εξετάσεις και ιδίως η μαγνητική τομογραφία μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες σχετικά με το πιθανό είδος του όγκου, όμως μόνο η βιοψία θα θέσει με ακρίβεια την τελική διάγνωση.

Το χειρουργείο για την αφαίρεση του όγκου πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπ’ όψιν πολλές παραμέτρους όπως, η θέση του όγκου, το μέγεθός του, η νευρολογική εικόνα και τα συμπτώματα του ασθενούς, το ιστορικό του και η ύπαρξη ή όχι άλλων εστιών, η γενικότερη κλινική του εικόνα, καθώς και η τελική πρόγνωση. Άρα λοιπόν είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην τελική απόφαση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ασθενής θα πρέπει να είναι συμμέτοχος στην τελική απόφαση.

Πολλές φορές μπορεί να χρειαστούν συμπληρωματικές θεραπείες ( όπως χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία). Για όλα αυτά θα πρέπει ο ασθενής να είναι ενήμερος ώστε να μπορέσει να συνεργαστεί με τους θεράποντες ιατρούς σε μία δύσκολη γι’ αυτόν περίοδο. Οι στόχοι του χειρουργείου είναι κάθε φορά διαφορετικοί και εξαρτώνται από την κατάσταση του κάθε ασθενούς. Πολύ σημαντικός στόχος είναι η διάγνωση του είδους του όγκου αυτή καθ’ εαυτή, ώστε να ακολουθήσουν αν χρειάζεται συμπληρωματικές θεραπείες.

Επιπλέον η παράταση της  ζωής αλλά και η βελτίωση της ποιότητας ζωής αποτελούν στόχους του χειρουργείου. Ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη ώστε να μειωθεί ο πόνος, να σταθεροποιηθεί η σπονδυλική στήλη, να βελτιωθεί το νευρολογικό έλλειμμα (αδυναμία κ.ά.) και να κινητοποιηθεί ο ασθενής το συντομότερο δυνατό.

Η θεραπεία είναι ξεχωριστή για τον κάθε ασθενή και η τελική απόφαση λαμβάνεται μετά από την πλήρη ενημέρωση του ασθενούς και του περιβάλλοντός του σχετικά με τους στόχους, τα οφέλη και τις πιθανές επιπλοκές από την κάθε μέθοδο.